VucaCanvas
Vitale en toekomstbestendige organisaties
VUCA
Onze status quo wordt radicaal op de proef gesteld. Wat vroeger hypothetisch was: 'Wat als onze wereld dramatisch zou veranderen?' Is vandaag realiteit geworden. De wereldwijde pandemie is slechts één van de vele sociale, economische en technologische schokken die een whiplash veroorzaakt voor profit- en non-profit organisaties en ons leven in het algemeen.
Het acroniem ' VUCA' - een afkorting van Volatile, Uncertain, Complex en Ambiguous - geeft de tijdgeest met een griezelige precisie weer. Wat organisaties en instituties nu meer dan ooit nodig hebben, is het ontwikkelen van de capaciteiten om vitaal te blijven in een snel veranderende en verbonden wereld.
Stress test
Hoe reageren VUCA-proof organisaties op verrassingen en crisis? Het ontwikkelen van vitaliteit en toekomstbestendigheid begint met inzicht krijgen in essentiele capaciteiten. Zoals adaptief zijn, sensitief zijn voor subtiele signalen, veerkrachtig, onderling verbonden, divers en coöperatief.
Capaciteiten die universeel zijn in het leven om ons heen. Het gericht ontwikkelen van deze capaciteiten zorgt ervoor dat organisaties succesvol kunnen omgaan met VUCA. Gerichte interventies zorgen er voor dat de vitaliteit en toekomstbestendigheid significant wordt versterkt.

Framework
De VucaCanvas is een framework dat is gebaseerd op onderzoek naar de dynamiek van biologische en sociale systemen. Het biedt een krachtig diagnose instrument in de vorm van canvassen. Een workshop aanpak helpt de deelnemers bij het analyseren en versterken van de capaciteiten. Dat creëert een stevig fundament voor organisaties om vitaal te blijven in de VUCA-wereld.
Capaciteiten
Met de VucaCanvas is het relatief eenvoudig om de capaciteiten voor een organisatie in kaart te brengen. Onderstaande afbeelding toont het framework met de zes capaciteiten. Elke capaciteit is in detail beschreven in een aparte canvas. Tijdens een workshops helpen Duplo stenen bij het analyseren van elk element op de canvassen. Het is serious play. Krachtig, inspirerend en verrassend.

Het VucaCanvas® materiaal wordt gebruikt onder de
Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licentie.
Zes Capaciteiten
Om vitaal te blijven in een snel veranderende omgeving zijn er zes essentiele capaciteiten: adaptief, sensitief, veerkrachtig, verbonden, divers en coöperatief. De capaciteiten zijn hieronder beschreven.

Aanpassingsvermogen is het vermogen om gemakkelijk de koers te veranderen om te kunnen omgaan met veranderende omstandigheden. In adaptieve organisaties creëren leiders de juiste condities om nieuwe routes, ideeën en innovaties te verkennen omdat de omgeving continue veranderd. Te vaak ziet traditioneel management experimenteren als inefficiënt. Een voorbeeld van een adaptieve organisatie is bijvoorbeeld de evolutie van Nokia van papierfabrikant, bandenfabriek, mobiele telefoon producent.naar netwerk provider.

Geen enkele persoon in een organisatie kan de toekomst voorspellen. Sensitieve organisaties zijn echter afgestemd op signalen en patronen die voorbodes zijn van grotere sociale en economische verschuivingen. Ze zijn gedisciplineerd in het verzamelen van diverse informatie en data als input voor scenario planning. Een middel om alternatieve toekomsten te verkennen en potentiële bedreigingen te voorkomen. Shell is een bekend voorbeeld van een organisatie die gedisciplineerd is in het volgen van wat er in de wereld gebeurt en het daarop afstemmen van scenario's en activiteiten.

Veerkracht is het vermogen om schokken op te vangen en terug te keren naar de oorspronkelijke vorm. Buffers zoals extra voorraden en 'rainy day' fondsen zijn belangrijk in VUCA-omstandigheden waar verrassingen en schokken vaak voorkomen. Veel grote bedrijven betalen te veel dividend aan aandeelhouders, waardoor ze nauwelijks in staat zijn om financiële buffers op te bouwen, werknemers te ondersteunen en te herinvesteren in het bedrijf. Reserve Bank of Australia meldt dat dividend, in de afgelopen drie decennia, meer dan 80 cent van elke dollar aan bedrijfswinsten bedraagt. In sommige bedrijven zijn de uitbetalingen van dividenden meer dan 100% van de winst.

Het vermogen om zich te verbinden binnen het bestaande eco-systeem. Hierbij is het belangrijk om duurzame relaties met diverse partners te ontwikkelen. Kiezen voor partners die actief bijdragen aan de waardecreatie. Een ander belangrijk element is het co-creëren van collectieve kennis binnen het ecosysteem. Essentieel voor de continuïteit van het netwerk is daarbij het vermogen om het systeem te voeden met relevante informatie. Bijvoorbeeld de keuze voor meerdere leveranciers in verschillende regio's lijkt in eerste instantie inefficiënt maar is noodzakelijk voor continuïteit. Veel landen hebben de gevolgen ondervonden doordat ze te afhankelijk zijn van China, bijvoorbeeld PPE- uitrusting voor Covid-19.

Diversiteit in een organisatie stimuleert het aanpassingsvermogen in een snel veranderende omgeving. Succesvolle leiders stimuleren diversiteit in verschillende dimensies zoals meerdere partners, perspectieven, ideeën en innovaties. Diversiteit gaat ook over de mix van mensen in een organisatie. Er zijn verschillende perspectieven nodig als het gaat om het kunnen omgaan met complexe uitdagingen. Het Philips NAT-lab is een illustratie van hoe een bedrijf bewust de diversiteit aan ideeën en innovaties cultiveert.

Een organisatie floreert wanneer mensen elkaar vertrouwen en samenwerken vanuit een duidelijk bedoeling. Met elkaar moet de groep in staat zijn om snel van richting te veranderen en een alternatieve koers te bepalen én te bereiken. Dit is vooral nodig in een VUCA-omgeving. Buurtzorg is een mooi voorbeeld van een organisatie die dit vermogen feilloos heeft ontwikkeld. Voordat de coronacrisis Nederland bereikte, mobiliseerde zorgverleners zich snel om maskers en ander zorgmateriaal te kopen.
Workshops
Bestuurders en managers werken, samen met practitioners, aan het vitaal en toekomstbestendig maken van organisaties. In een workshop (op locatie en online) werkt een team aan het analyseren en versterken van de capaciteiten.
De uitkomsten van een workshop zijn:
Er zijn drie stappen om een succesvolle workshop te faciliteren: what, so what, now what.
F2F en online
Workshop op locatie (5-100 personen)
Een inspirerende workshop op een prachtige locatie (max. 100 deelnemers). Zes tafels met canvassen, Duplo-blokjes en een uitgekiende workshop structuur. Deelnemers worden gestimuleerd om hun organisatie te 'construeren' met behulp van canvassen en Duplo. Ze ontdekken met elkaar hoe de capaciteiten zijn ontwikkeld. Ook wordt helder met welke interventies de capaciteiten kunnen worden versterkt. De gehele opzet zorgt voor energie en commitment, de art-of-hosting maakt het verschil.
Workshop online (*) (5-1.000 mensen en meer)
Bij de online workshop wordt geavanceerd interactief platform gebruikt (AVG-proof). Mensen uit de organisatie (5-10.000) worden ontvangen een persoonlijke en beveiligde link. Ze delen hun perspectieven over de capaciteiten van de organisatie. Direct wordt online zichtbaar hoe elk van de zes capaciteiten is ontwikkeld. Vervolgens wordt met elkaar besproken of de capaciteiten voldoende sterk zijn én waar gerichte interventies nodig zijn. Intelligente software (AI) helpt om de gegevens te clusteren en betekenis te geven.
(*) de software tools zijn Europees & AVG-compliant

Photography ChangeLabs

Gecertificeerde Practitioners
Maak kennis met gecertificeerde practitioners. Een groep internationale professionals die het VucaCanvas framework toepast in hun praktijk en werk.

Testimonials
Vice President, research and innovation, OCAD university Inc. Toronto, Canada
Ontstaan van de VucaCanvas
De VucaCanvas® is in 2015 geïntroduceerd door ChangeLabs. Rik Berbé schetste de eerste ideeën in zijn werk als organisatie adviseur en onderzoeker. In de afgelopen jaren is het framework in samenwerking met partners, practitioners en universiteiten verder ontwikkeld. Er een tool-box beschikbaar met de canvassen, een workshop formaat en web applicaties. De ontwikkeling van het framework en de tools is een continu proces.