Toekomstscenario’s en wijkontwikkeling in de Gemeente Nijmegen
De naoorlogse wijk Neerbosch in Nijmegen vierde recent haar 50-jarig bestaan. De viering van het gouden jubileum bracht de geschiedenis van de wijk onder de aandacht. Het was ook een gelegenheid om de toekomst van de wijk voor de volgende generaties te schetsen. Rik Berbé (ChangeLabs) werd gekozen om vorm te geven aan de toekomstverkenning. Het was zijn rol om, samen met het kernteam, richting en uitvoering te geven aan het volledige proces met bewoners, gemeenten, woningcorporaties, zorginstellingen en andere belanghebbenden.
Wijkontwikkeling in Neerbosch

Wijkontwikkeling is een erg belangrijk onderdeel van de ontwikkeling van de stad als geheel. De wijk Neerbosch ligt wat afgelegen ten opzichte van andere delen van de stad, maar heeft veel potentieel.

We hebben dit belangrijke project voor de wijk Neerbosch opgepakt, omdat we op het juiste moment klaar willen zijn om de toekomstscenario's uit te voeren, verteld Ed van Dael, Wijkmanager van Neerbosch, over het doel van het project.

Van Dael vertelt dat het management nadacht over nieuwe manieren van toekomstverkenning en scenario-planning voor de komende 20-30 jaar. Daarbij kwam Rik Berbé naar voren als inspirator van nieuwe en innovatieve aanpakken en concepten. We hadden gehoord over enkele van Rik's eerdere projecten die zeer succesvol waren. Het was dan ook vanaf het begin duidelijk dat we Rik in ons denkproces wilde betrekken. Zowel om te inspireren met nieuwe denkwijzen als ook om de activiteiten van zo'n omvangrijk project op te pakken, legt van Dael uit.

Van Dael beschrijft dat de aanpak die Rik in het project introduceerde interactief was. Alle belanghebbenden werden bij het proces betrokken met behulp van social media en een interactief platform. Van Dael vertelt dat het in het begin spannend kan zijn om zo'n groot en complex project op te starten, daarom heb je een partner nodig die je kunt vertrouwen. Visies op de toekomst creëren is nooit een gemakkelijke opgave. In het begin is alles mistig en is het nog onduidelijk wat het proces gaat opleveren. Op dat moment moet je vertrouwen hebben in de aanpak en dat betaalt zich op wonderbaarlijke wijze terug. Dit was ook bij ons het geval, we hadden tot het eind van het project volledig vertrouwen in onze partner, vertelt van Dael.

Het project is gestart met een analyse van het eco-systeem van de wijk. De gesprekken met diverse organisaties en bewoners zijn vervolgens door het kernteam opgepakt. In deze eerste fase van het project was het cruciaal om de partijen te onderkennen die doorgaans niet betrokken zijn bij dit soort initiatieven. Het verbreden van ons netwerk en het luisteren naar de verhalen van tot nu toe voor ons onbekende mensen was zeer vruchtbaar voor het project.

We vonden het heel belangrijk om alle verhalen en ideeën voor de toekomstscenario's van de wijk te horen, legt van Dael uit. Rik introduceerde het digitale platform Howspace als een online tool waarin alle verhalen die gedurende het project werden geproduceerd, te verzamelen. Materiaal dat op het platform werd gedeeld, bevatte korte video-interviews met zowel bewoners van de wijk als beleidsmakers van o.a. woningcorporaties en gemeente. Om de bewoners aan te moedigen hun verhaal te vertellen, hebben vrijwilligers en studenten uit de wijk circa 100 gesprekken gevoerd. Al het materiaal was zichtbaar voor alle partijen die bij het proces betrokken waren, waardoor het project heel transparant was.

Hoe ziet de wijk eruit als deze kinderen 24 jaar oud zijn?
05f2f7_e8c614ba5a7c4f58b02c00cb8edea097~mv2.jpeg
Allereerst was het een geweldig idee om het materiaal van alle deelnemers die betrokken waren bij het project op een visuele manier te verzamelen. Nog beter was het interactieve karakter van het online platform waardoor alle partijen hun visies en verhalen konden delen en bespreken, legt van Dael uit.

Door het verzamelde materiaal met elkaar te analyseren begonnen de toekomstvisie en de belangrijkste thema’s duidelijk te worden. Een duidelijke weergave van wat bewoners belangrijk vinden voor de wijk Neerbosch. Deze toekomstbeelden en scenario’s zijn gepresenteerd aan de bewoners tijdens het septemberfestival van de wijk.


Het project is voortgezet met enkele meer formele bijeenkomsten met besluitvormers om het geschetste plan voor de toekomst van Neerbosch te verankeren. Van Dael vertelt dat hij erg blij is met de nieuwe werkwijze die het mogelijk heeft gemaakt om burgers te activeren en te betrekken. Hij verteld dat ze zonder het interactieve platform niet alle input van de mensen in de buurt hadden kunnen verzamelen en delen.


Het was heel verfrissend om met Rik te werken. We hebben volledig nieuwe methoden gebruikt om de toekomstscenario's voor de wijk te schetsen. Het was geweldig om te zien hoeveel mensen we hebben kunnen betrekken bij de wijkontwikkeling. Ik denk dat dit de manier is waarop stedelijke ontwikkeling moet gebeuren - door zowel burgers en professionals van de stad bij het proces te betrekken, vat Ed van Dael de hoogtepunten van de samenwerking samen.

Narratieven en constructies geven vorm aan de toekomst van de wijk
05f2f7_5dc5ef9feca346a9bcf45359a58adb25~mv2.jpeg

Nijmegen behoort tot de drie oudste steden van Nederland en vierde in 2005 haar 2000 jaar bestaan. De stad bestaat uit 44 verschillende wijken, waaronder de wijk Neerbosch met 7.000 inwoners.


In dit project zijn elementen uit een Future Lab en Urban Lab samengevoegd.